Hadis İlminde Tarih Anlayışı ve Hadis Tarihi Yazıcılığı

Hadis ilminde tarih anlayışı, hadisin kaynağına aidiyetini/sıhhatini tespitle ilgili olarak

ortaya çıkmış ve gelişmiştir. Hadislerin kaynağına aidiyetini belirlemede hoca-talebe

ilişkisini tespit, hoca ve talebenin vefat ve mümkünse doğum tarihlerini bilmeyi gerektirmektedir.

Râvinin, kendisinden rivâyette bulunduğu hocasının dönemine yetişip

yetişmediği, yetişmişse onunla karşılaşıp karşılaşmadığı, karşılaşmışsa ondan hadis

alıp almadığı gibi hususların belirlenerek isnâddaki inkıtâ‘, irsâl, tedlis gibi kusurların

tespiti önem arz etmektedir. Dolayısıyla hadis ilminde “tarih” denildiğinde genel tarih

değil, konusu gereği “râviler tarihi-biyografisi” kastedilmektedir. Bu sebeple klasik

dönemde râvilerle ilgili tarihten bahsedilse de bir ilim tarihi olarak “Hadis Tarihi”nden

söz edilemez. 1924 tarihinde medreselerin lağvedilmesiyle dinî tedrisat için açılan

İstanbul Dârülfünûn İlahiyat Fakültesi’nde “Tefsir ve Tefsir Tarihi”, “Hadis ve Hadis

Tarihi”, “Kelam Tarihi”, “Tasavvuf Tarihi” gibi temel İslâm bilimlerinin tarihi ile ilgili

dersler okutulmasının kararlaştırılmasından sonra İslâm tarihinde ilk defa temel İslâm

bilimlerinin tarihini ele alan dersler konulmuştur. “Hadis Tarihi” dersi de bunlardan

biriydi. “Hadis Tarihi” yazıcılığı da bu tarihten sonra başlamış ve ihtiyaç ve imkânlara

göre süreç içinde gelişmiştir.